Het werkelijke verbruik van een warmtepomp: hoeveel is dat? | NIBE (2024)

Kies een thema

Toon alle thema's ⇩

Verberg alle thema's ⇧

Een groot voordeel van een warmtepomp is dat ze gratis warmte-energie onttrekt aan de bodem of de buitenlucht. Anders dan bij een puur elektrische verwarmingsinstallatie of een op stookolie of gas, moet u dus niet voor álle benodigde energie betalen. Integendeel: het overgrote deel van de nodige energie kost u helemaal niets!

Compressor

U moet wél betalen voor de elektriciteit die de compressor nodig heeft om de warmte-energie uit de omgeving om te zetten in bruikbare warmte voor uw centrale verwarming en warm water. Ook deze elektrische energie wordt uiteindelijk echter omgezet in warmte en dus nuttig gebruikt.

Overige onderdelen

Naast de compressor bevat de warmtepomp nog enkele andere onderdelen die elektriciteit verbruiken: een of twee pompen (die tegenwoordig trouwens zeer energiezuinig zijn), printplaten voor de besturing en – bij een lucht/water warmtepomp – een ventilator. Omdat de compressor veruit de meeste elektriciteit verbruikt en de rest als hulpenergie beschouwd wordt, hebben we het hierna alleen nog over het werkelijk verbruik van de warmtepomp-compressor.

Verbruik warmtepomp versus een ketel

Ook een gas- of stookolieketel heeft een ventilator, een pomp en een printplaat die samen een kleine hoeveelheid elektrische hulpenergie gebruiken. Als u deze hulpenergie buiten beschouwing laat, maakt u wat de energiekosten betreft dus de beste vergelijking tussen het gas- of stookolieverbruik van een verwarmingsketel en het stroomverbruik van een warmtepomp.

Koelen

Sommige typen warmtepompen kunnen actief of passief koelen. Bij passieve koeling schakelt de compressor van de warmtepomp niet in, maar laten energiezuinige pompen koud water vanuit een bodembron door de cv-installatie stromen. Dat kost slechts een kleine hoeveelheid hulpenergie en is bovendien goed voor de bodembron, die op deze manier ‘s zomers extra opgewarmd wordt. Voor deze koeling met de warmtepomp verbruikt u dus nauwelijks stroom.

Bij actieve koeling wordt de werking van de warmtepomp omgedraaid en onttrekt de warmtepomp met behulp van de compressor warmte aan uw woning. Deze warmte wordt afgegeven aan de bodembron of afgevoerd naar de buitenlucht. Omdat de compressor hierbij wél werkt, noemen we dit ‘actieve’ koeling.

Om de vraag over het verbruik van een warmtepomp te beantwoorden, moeten we eerst het antwoord kennen op twee andere vragen, namelijk:

1. Hoeveel energie is er nodig om een huis te verwarmen, van warm water te voorzien en te koelen?
2. Met welk rendement kan de warmtepomp warmte-energie uit de omgeving omzetten in verwarmingswarmte en met welk rendement kan ze een huis actief koelen?

Benodigde energie

Het antwoord op de eerste vraag is vooral afhankelijk van de zogenaamde ‘warmtebehoefte’ van uw woning. De warmtebehoefte wordt bepaald door een aantal factoren, zoals:

• de bewoonbare oppervlakte van uw woning
• de isolatie van uw woning
• het aantal personen in uw huishouden
• de gewenste hoeveelheid warm water

Een grote, matig geïsoleerde woning heeft uiteraard een hogere warmtebehoefte dan een goed geïsoleerde kleine woning. En wie dagelijks uitgebreid in bad gaat, verbruikt meer warm water dan iemand die alleen’s ochtends kort onder de douche springt.

Wat koeling betreft: een water/water warmtepomp verbruikt voor passieve koeling maar weinig elektrische energie. De compressor schakelt hierbij immers niet in. Een lucht/water warmtepomp verbruikt voor koelen veel meer energie, want daarbij wordt – zoals u hiervoor al kon lezen – de compressor wél gebruikt.

Werkelijk warmtepomp-verbruik en rendement

Het rendement van elke warmtepomp wordt uitgedrukt in een getal: de COP. Hierbij geldt: hoe hoger de COP, hoe minder elektriciteit de warmtepomp verbruikt om een bepaalde hoeveelheid warmte te leveren. Heeft uw warmtepomp bijvoorbeeld 1 kWh aan elektrische energie nodig om 6 kWh verwarmingswarmte te leveren, dan bedraagt de COP 6/1 = 6,0. In dit voorbeeld wordt met 1 kWh elektrische energie dus 4 kWh (gratis) energie aan de omgeving onttrokken en 5 kWh aan warmte aan de woning geleverd. Door dit principe kan de warmtepomp, als de installatie dat mogelijk maakt, dus een rendement van wel 500% behalen.

De COP is een goede manier om het rendement van verschillende warmtepompen te vergelijken. In een uitgebreider artikel vindt u meer informatie over de COP en de hieraan verwante SCOP (= het seizoensgebonden rendement over een heel jaar bekeken).

Voor koeling wordt het rendement aangeduid met de zogeheten EER (energie-efficiëntieverhouding). Als een warmtepomp met behulp van 1 kWh aan elektrische energie bijvoorbeeld 4 kWh aan warmte afvoert uit uw woning (zodat uw huis wordt gekoeld), dan bedraagt de EER voor koeling 4/1 = 4,0

Zoals u kon lezen, wordt het energieverbruik van een warmtepomp beïnvloed door allerlei factoren. Onderstaand rekenvoorbeeld geeft u een goede indruk van het werkelijk verbruik met alleen een elektrische warmtepomp in een all-electric woning.

Uitgangspunten

• Uw huis is voorzien van een cv-ketel op gas met een rendement van 95% (calorische bovenwaarde)
• U verbruikt in totaal 2.326 m³ gas per jaar (gemiddelde gasverbruik gezin per jaar in m3 in België) · Per jaar is 46 m3 gas nodig om te koken
• Uw gasverbruik voor verwarmen en warm water bedraagt dus: 2.280 m³.· Gas kost € 0,5 per m3, elektriciteit kost € 0,29 per kWh
• Uw gasrekening voor verwarming en warm water bedraagt dan: 2.280 x € 0,5 = € 1.140 per jaar

Om te berekenen hoeveel het in energiekosten kan gaan schelen wanneer u uw gasgestookte cv-ketel inruilt voor een elektrische warmtepomp, moet eerst worden bepaald hoeveel warmte de cv-ketel in kWh levert voor verwarmen en warm water. Dat gaat zo: 2.280 m3 gas x 9,27 kWh(*)=21.136 kWh.

(*)Dit is de omgerekende hoeveelheid energie in kWh die 1 m3 aardgas levert bij een ketelrendement van 95% op calorische bovenwaarde.

Wat is het werkelijke verbruik van een warmtepomp per jaar in kWh?

Wat is het jaarverbruik aan elektriciteit van een warmtepomp? Vervangt u uw cv-ketel door een warmtepomp met een (heel goed te realiseren) rendement van 480% (COP = 4,8), dan is voor het leveren van dezelfde hoeveel warmte 21.136/4,8 = 4.403 kWh aan elektriciteit nodig. Dit kost u jaarlijks 4.403 x € 0,29 (prijs per kWh) = € 1276,87.

Conclusie: warmtepompen leveren dus voor meer kWh aan warmte dan dat ze verbruiken aan elektriciteit, doordat er energie uit de bron wordt gehaald. Hierdoor heeft u minder energie nodig waar u voor moet betalen. Wekt u dan ook nog eens uw eigen stroom op met PV-panelen, dan verwarmt u fossielvrij en bent u niet meer afhankelijk van de schommelende energieprijzen.

Meer over werking & techniek